نوشته: مصطفی الیاسیان
خلیج فارس یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان است. این خلیج در جنوب غربی آسیا قرار دارد و از نظر تاریخی، اقتصادی و فرهنگی اهمیت بسزایی دارد. نام این خلیج قرن‌هاست که در منابع تاریخی و جغرافیایی به‌عنوان «خلیج فارس» شناخته می‌شود. این نام دارای سنتی چند هزار ساله است و به مردمان و فرهنگ‌هایی اشاره دارد که در فلات ایران زندگی می‌کنند. در ادامه به بررسی اهمیت تاریخی و مستند این نام می‌پردازیم.
خلیج فارس در منابع باستانی
حتی مورخ یونانی، هرودوت، که در قرن پنجم پیش از میلاد می‌زیست، این منطقه را به‌عنوان «خلیج فارس»
(Persicus Sinus)
نامیده است. همچنین، جغرافیدان مشهور یونانی، بطلمیوس، در اثر خود «جغرافیا» از خلیج فارس یاد کرده است
خلیج فارس در منابع اسلامی
در دوره اسلامی، علما و جغرافی‌دانان مسلمان نیز این آبراه را با نام «خلیج فارس» شناخته‌اند. به‌عنوان مثال، ابن حوقل، المسعودی و یاقوت حموی این نام را در آثار خود به‌کار برده‌اند. به‌ویژه یاقوت حموی در کتاب خود «معجم‌البلدان» به‌تفصیل از خلیج فارس یاد کرده و آن را بخشی از مناطق مجاور ایران معرفی کرده است
نقشه‌های تاریخی و بین‌المللی
همچنین در بسیاری از نقشه‌های باستانی و قرون وسطایی که توسط نقشه‌نگاران اروپایی و آسیایی تهیه شده‌اند، نام «خلیج فارس» ثبت شده است. در نقشه‌های مختلف تاریخی، از جمله نقشه‌های دوره رنسانس، این منطقه همواره به‌عنوان «خلیج فارس»
(Persian Gulf)
معرفی شده است.
منابع رسمی بین‌المللی
در دوران معاصر، سازمان‌های بین‌المللی نام «خلیج فارس» را به‌صورت رسمی به رسمیت شناخته‌اند. سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۱ اعلام کرد که در تمامی اسناد و گزارش‌های سازمان ملل باید نام «خلیج فارس» به‌کار رود. همچنین، بسیاری از سازمان‌های علمی، تاریخی و جغرافیایی، از جمله انجمن نشنال جئوگرافیک، این نام را در اطلس‌ها و نقشه‌های خود تأیید کرده‌اند
انگیزه سیاسی تغییر نام
اصطلاح «خلیج عربی» عمدتاً از دهه ۱۹۶۰ و به‌ویژه در پی ظهور ناسیونالیسم عربی در برخی کشورهای عربی معرفی شد. این تغییر به دلایل سیاسی و منطقه‌ای صورت گرفت، اما هیچ‌گونه مبنای علمی ندارد. هیچ سند تاریخی یا نقشه‌ای پیش از این دوره، نام «خلیج عربی» را تأیید نمی‌کند.حفظ هویت تاریخی
نام «خلیج فارس» نه تنها یک اصطلاح جغرافیایی است، بلکه بخشی مهم از هویت تاریخی و فرهنگی منطقه به‌شمار می‌رود. مستندسازی این نام با شواهد تاریخی و جغرافیایی، هرگونه تحریف و ادعاهای بی‌اساس را نفی می‌کند
منابع
هرودوت، «تاریخ‌ها»
یاقوت حموی، «معجم‌البلدان»
نقشه‌های تاریخی سازمان ملل متحد
اسناد رسمی سازمان ملل و انجمن‌های جغرافیایی
tun24120803