نوشته اولا محفوظ
وقتی صحبت از خانه قدیمی دمشق می شود، بلافاصله تصویری از محلی پر از رایحه گل ها، به ویژه یاس، زنبق و گل رز دمشقی به وجود می آید.
منشا گل رز دمشقی بحث برانگیز است، اما از دمشق در سراسر جهان گسترش یافته و نام خود را از این شهر گرفته است. شاعران و نویسندگان در این باره سروده اند و در افسانه ها از آن یاد شده است. در اصل در اروپا توزیع شده است. هنوز هم می توان نقاشی های گل رز را بر روی کاشی های الحمرا در گرانادا در اندلس یافت. عبدالرحمن دخیل آنها را از دمشق آورد. او همچنین زیتون، نخل، پنبه، انار، انجیر، نرگس، گل لاله، گل یاس و بسیاری از گیاهان دیگر را با خود آورد. زائران و تجار آنها را به مغرب و ترکیه و ایران معرفی می کنند.
گل رز داماسک به خیلی زود در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله اندلس پرورش یافت. این بعدها به صنعتی در پادشاهی کاستیل تبدیل شد، که از آن گل رز کاستیلی (گالیسیا) پدید آمد، توسعه بیشتر گل رز داماسک. او همان چیزی است که ما امروز به عنوان گل رز فرانسوی میشناسیم. مسلمانان اندلس از قرن نهم به بعد تولید گسترده ای از روغن گل رز دمشقی را آغاز کردند. گلاب برای بسیاری از دسرهای اندلس استفاده می شود. عطر گلاب به رایحه رسمی دیپلماتیک شوراهای سلطنتی تبدیل شد. گل رز قرمز داماسک به نماد سیاسی سویا و گرانادا و یک عنصر اساسی طراحی لباس فلامنکو تبدیل شد. رسم نوشیدن آب با گلاب دوباره در قرن شانزدهم با پناهندگان یهودی و مسلمان غرناطه به دمشق رسید. یهودیان غرناطه در قسمت شرقی شهر قدیمی دمشق ساکن شدند. زنان در دمشق شروع به پوشیدن لباس هایی باطرح های رز دمشقی کردند. این طرح ها بر اساس الگوهای زنان پناهنده از گرانادا بود. ورود این پناهجویان بر تمام جنبه های زندگی در دمشق تأثیر گذاشت. آنها منبع اصلی مد، غذا و آداب و رسوم اجتماعی شدند. در اسپانیا، با گسترش پادشاهی های مسیحی، گل رز کاستیلی به قیمت گل رز بومی دمشق پخش شد. دانشمند و پزشک ابن سینا (ابوعلی سینا) اولین کسی است که در آغاز قرن یازدهم به فواید معطر و مقطر این گیاه پی برد. او آن را به عنوان”منبع محصولات طبیعی شفابخش، تغذیه ای و آرایشی” توصیف کرد. گلاب طبیعی برای پوست مفید است، قولنج را تسکین می دهد، اثر ضد درد دارد و دستگاه گوارش را تسکین می دهد. گلبرگ های رز یک درمان طبیعی برای سرماخوردگی، آنفولانزا و گلودرد هستند. از آنها برای تهیه شربت و مربا نیز استفاده می شود. گل رز درختچه ای است چند ساله که نسبت به شرایط محیطی بسیار متحمل است. مزارع گلسرخ دمشق در داخل و اطراف دمشق پراکنده بود. پس از اینکه جنگ صدها هزار غیرنظامی را از چندین شهر سوریه به مناطق شمالی از جمله ادلب آواره کرد، گیاهان جدیدی از جمله گل رز دمشق همراه آنها آمد. فصل برداشت در سوریه بین ماه های مه و ژوئن است. حدود پنج سال طول می کشد تا گیاهان عملکرد اقتصادی تولید کنند.
قابل ذکر است که صنعت گلاب و روغن دمشق در حال حاضر در کشورهایی مانند ترکیه، مراکش، بلغارستان و ایران رواج دارد. در شهر قمصر ایران گلاب فقط برای طهارت کعبه تولید می شود. در بازار آزاد موجود نیست.
گیاه دیگری که فقط در دمشق یافت می شود زنبق دمشقی است. این به طور انحصاری در کوه قاسیون رشد می کند و به عنوان گونه ای با بیشترین خطر انقراض شناخته می شود. مناسفانه دولت سوریه علاقه ای به این موضوع ندارد. از انقراض کامل عنبیه فقط با این واقعیت جلوگیری می شود که زیستگاه آن در یک منطقه نظامی باشد. بنابراین غیر نظامیان نمی توانند وارد منطقه شوند. علاوه بر این، شیب هایی که بقایای عنبیه روی آن ها رشد می کند به قدری تند هستند که دسترسی به آن ها دشوار است و نمی توان روی آن ها ساخت. یاس نیز در طول قرن ها به یکی از نمادهای دمشق تبدیل شد. این گل ارتباط تنگاتنگی با تاریخ شهر دارد. به همین دلیل است که ارزش معنوى بالایی برای مردم سوریه دارد. گل یاس در باغهای غوطه، در بالکن خانه ها و نزدیک دیوارهای ساختمان های قدیمی پخش شده است. این گیاه یکی از ویژگی های اصلی خانه دمشقی است و بوی آن در همه جا میپیچد.
tun24051407