از اولا محفوظ
در ۵ ژوئیه ۲۰۲۵، سوریه پرچم ملی رسمی جدید خود را رونمایی کرد که نشان ملی آنبه شکل عقاب طلایی از نوع عقاب امپراتوری شرقی است. این طرح بحث‌های گسترده‌ای را در میان سوری‌ها برانگیخت – از تأیید و اشتیاق از یک سو تا انتقاد به دلیل سادگی یا نامناسب بودن از سوی دیگر. همچنین اتهاماتی مبنی بر کپی‌برداری این نماد از عقاب فدرال آلمان، اتحادیه فوتبال آلمان یا حتی یک برند الکل وجود داشت. به دلیل این بحث، مروری بر کاربرد تاریخی نماد عقاب در اینجا ارائه شده است
عقاب به عنوان نمادی در تمدن‌های باستانی
از زمان‌های قدیم، عقاب به عنوان نمادی از حفاظت الهی، قدرت، شجاعت، بینش، رهبری و آزادی در نظر گرفته می‌شد. این نماد اغلب با خدایان بعل یا حداد مرتبط بود و در تمدن‌های متعددی مورد استفاده قرار می‌گرفت
قدیمی‌ترین تصویر عقاب در سوریه
یک هیئت حفاری سوری-فرانسوی، حکاکی سنگی را کشف کرد که عقابی را در بیرون غاری در کوه‌های البیلس، شرق حما، به تصویر می‌کشد. قدمت این حکاکی تقریباً به هزاره دهم پیش از میلاد مسیح بر می‌گردد
معبد بعل‌شامین در پالمیرا
بعل‌شامین یک خدای آسمان کنعانی باستانی و یکی از مهمترین خدایان پالمیرا است. نمادهای او شامل عقاب و رعد و برق است. اولین اشاره شناخته شده به این خدا به معاهده‌ای بین هیتی‌ها و اوگاریت‌ها، حدود ۱۳۵۰ سال قبل از میلاد، برمی‌گردد. قدیمی‌ترین کتیبه فنیقی که از بعل‌شامین نام می‌برد، بر روی یک ستون سنگی مربوط به قرن دهم قبل از میلاد یافت شده است. معبد اختصاص داده شده به این خدا در پایان قرن دوم قبل از میلاد، زمانی که پالمیرا تحت حکومت روم بود، ساخته شد و در سال ۱۳۱ میلادی مرمت شد. در بالای ورودی معبد، نقش برجسته‌ای از یک عقاب با بال‌های گشوده وجود داشت که نماد قدرت الهی بود. این معبد در سال ۲۰۱۵ توسط سازمان تروریستی داعش تخریب شد
نمادگرایی عقاب در امپراتوری‌های
باستان: مصر، آناتولی و روم، عقاب، نقش نمادین محوری در چندین تمدن اولیه ایفا می‌کرد. در مصر باستان (ازحدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد)، الهه کرکس نخبت، مظهر حفاظت و اقتدار الهی برای فرعون بود. در آناتولی، در منطقه ترکیه امروزی، عقاب دو سر از اوایل ۱۴۵۰ و ۱۱۸۰ قبلاز میلاد در فرهنگ هیتی بر روی دروازه‌های معابد به عنوان نمادی از قدرت و حفاظت الهی به تصویر کشیده می‌شد. در نهایت، در امپراتوری روم، عقاب از سال ۱۰۷ قبل از میلاد به بعد به نشان رسمی لژیون‌ها تبدیل شد و نمایانگر قدرت نظامی و حکومت امپراتوری بود
امپراتوری‌های اروپایی
عقاب دو سر در امپراتوری بیزانس (۳۳۰-۱۴۵۳ میلادی) به عنوان نمادی از امپراتورحاکم بر آسمان و زمین، یا بر شرق و غرب استفاده می‌شد. در “امپراتوری مقدس روم ملت آلمان” (۹۶۲-۱۸۰۶)، عقاب دو سر از بیزانس به عنوان نمادی از قدرت سکولار و مذهبی اقتباس شد و تحت امپراتوران آلمان و اتریش مورد استفاده قرار گرفت
عقاب در جهان اسلام
عقاب در هنر و معماری به عنوان نمادی از قدرت و اقتدار، به ویژه در دوران حکومت امویان در کوردوبا (۷۵۶-۱۰۳۱)، البته به شکلی کمی تغییریافته، مورد استفاده قرار می‌گرفت. در زمان ایوبیان و بعدها مملوکان (۱۱۷۱-۱۵۱۷)، “عقاب صلاح‌الدین” به نمادی از رهبری، قدرت و وحدت تبدیل شد
دوران مدرن و استفاده از عقاب در کشورهای معاصر
عقاب همچنان یک نماد ملی گسترده است. در روسیه، عقاب دو سر بیزانسی از قرن پانزدهم بخشی از نشان ملی بوده است. آلمان از قرن نوزدهم از عقاب سیاه تکی استفاده کرده است – که امروزه با نام “عقاب فدرال” شناخته می‌شود. در ایالات متحده، عقاب سرسفید از سال ۱۷۸۲ نماد آزادی و استقلال بوده است. بسیاری از کشورهای دیگر، مانند مکزیک، مصر، عراق، فلسطین، لهستان و سایر کشورها نیز عقاب را در نشان‌های خود دارند – هر کدام با شکل و معنای خاص خود
پرچم ملی جدید سوریه
در مصاحبه‌ای با کانال خبری سوریه، و سیم کادورا، رئیس تیم نشان ملی جدید، توضیح داد که این طرح حاصل کار یک تیم داوطلب متشکل از ۴٠ متخصص سوری ساکن در بیش از ۳۰ کشور است. این تیم کار خود را تنها دو هفته پس از سقوط رژیم با هدف ایجاد یک نشان ملی مدرن که آینده سوریه را مجسم کند، آغاز کرد
کادورا توضیح داد: «این طرح از رویکردی مینیمالیستی و مدرن پیروی می‌کند و عمداً از تزئینات سنتی شرقی، مانند آنچه در نشان ملی قدیمی یافت می‌شود، اجتناب می‌کند. هدف، ایجاد نمادی بود که در همه مقیاس‌ها – دیجیتال و آنالوگ – بدون از دست دادن معنای خود عمل کند.» در مورد اهمیت جزئیات، کادورا توضیح داد: «دو بال عقاب از ۱۴ پرتشکیل شده است که نمایانگر ۱۴ استان سوریه است – بنابراین از دست دادن یک پر، تعادل عقاب را مختل می‌کند، همانطور که از دست دادن یک منطقه، تعادل کشور را مختل می‌کند.» دم عقاب از پنج پر تشکیل شده است که نمایانگر پنج منطقه جغرافیایی سوریه است: شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز. چنگال‌ها نماد سه شاخه نیروهای مسلح سوریه هستند: ارتش، نیروی دریایی و نیروی هوایی. کادورا گفت: «و ستاره‌ها نمایانگر مردم سوریه و پرچم ملی جدید هستند. جایگاه والای آنها در این نماد به این معنی است که قدرت باید در خدمت مردم باشد – و نه برعکس.» استفاده از عقاب به عنوان یک نماد، ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد که هزاران سال قدمت دارد. از بعل‌شامین در پالمیرا گرفته تا نمادهای دولتی مدرن، عقاب نمایانگر تداوم، قدرت و هویت ملی است. بحث بر سر نشان ملی جدید سوریه، این سنت غنی را منعکس می‌کند – این نشان ملی یک سرقت ادبی نیست، بلکه بخشی از یک میراث فرهنگی است که همچنان زنده است
منابع و اطلاعات بیشتر
Wikipedia | Temple of Bel
Wikipedia | Double-headed eagle
Wikipedia | Eagle of Saladin
اینجا تصویری از نشان ملی جدید است:
Wikipedia | Emblem of Syria
tun25071101