28. سپتامبر 2025

موزه ملی حلب: دیداری تکان‌دهنده پس از دوازده سال

از برنهارد کیرشنر
یوسف کنجو هرگز تصور نمی‌کرد که موزه ملی حلب در چنین شرایطی باشد. دوازده سال پس از فرار از جنگ داخلی سوریه، مدیر سابق این موزه برای یک بازدید دو هفته‌ای به محل کار سابق خود بازگشته است. اکنون او قصد دارد برای دریافت کمک از آلمان تلاش کند. او در یک جلسه تحریریه با خبرنگار تونيوز اينترنشنال در توبینگن گفت: „من همیشه با تیمم در تماس بودم. همکارانم برای من عکس می‌فرستادند، اما هرگز فکر نمی‌کردم که موزه در چنین وضعیتی باشد. این منظره بدترین چیزی بود کهدیدم. “کنجو به وضوح شوکه شده بود. از موزه ملی حلب تنها ورودی اصلی
(https://de.wikipedia.org/wiki/Nationalmuseum_Aleppo)
و قسمت جلویی طبقه همکف در شرایط خوبی قرار دارد. این بخش با کمک‌های مالی از برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) مرمت شده است. در آنجا آثار منحصر‌به‌فردی از دوران سنگ، عصر برنز و دوران باستان نگهداری می‌شود؛ از جمله مجسمه الهه‌ای که آب می‌ریزد و پیکره‌ای برنزی از یک شیر متعلق به شهر باستانی ماری از حدود ۲۱۵۰ قبل از میلاد

بخش‌های بالایی موزه حلب به شدت آسیب دیده است
طبقه بالای موزه در وضعیت وحشتناکی قرار دارد. بخش‌های بزرگی از سقف کاذب فرو ریخته، شیشه‌های پنجره‌ها شکسته، گچ و آجرهای دیوار جدا شده و چراغ‌ها خراب شده‌اند. باارزش‌ترین آثار مربوط به عصر برنز، عصر آهن، دوران باستان و فرهنگ اسلامی که موزه حلب به خاطر آن‌ها در جهان مشهور بود، در سال ۲۰۱۵ طی جنگ داخلی به دمشق منتقل شدند. آنچه باقی مانده، مجسمه‌های بزرگی است که جابجایی آن‌ها دشوار بود، به همراه انبوهی از سفال‌ها، کوزه‌ها، فنجان‌ها، پارچ‌ها و سایر ظروف. بسیاری از این اشیا در زیرزمین موزه انبار شده‌اند، اما این بخش در بسیاری از نقاط دچار آب‌گرفتگی است؛ شرایطی نامناسب برای حفاظت از گنجینه‌های فرهنگی کشور. موزه همچنان بسته است و هیچ امیدی به بازگشایی آن در آینده نزدیک وجود ندارد.

کمبود بودجه برای حفاظت از گنجینه‌های فرهنگی
یوسف کنجو و تیمش در جلسات طولانی به این فکر کرده‌اند که چگونه می‌توانند بازسازی موزه را آغاز کنند. آن‌ها برنامه‌هایی دارند، اما هیچ بودجه‌ای ندارند، حتی برای تهیه جعبه‌هایی جهت بسته‌بندی ایمن اشیا. اولین اقدام، تخلیه آب از زیرزمین است. پمپ‌ها وجود دارند، اما نه برق هست و نه سوخت دیزل برای ژنراتورها.
پس از آن، باید پنجره‌های جدید نصب، سقف و دیوارها تعمیر، و چراغ‌ها تعویض شوند. سیستم‌های هشدار حریق و دوربین‌های نظارتی نیز از بین رفته‌اند. فهرست کارهای ضروری طولانی است. دولت موقت سوریه منتظر کمک‌های خارجی است

میراث باستانی در خطر نابودی
ساختمان‌های باستانی حلب در وضعیت بدتری قرار دارند. از جمله قلعه حلب که بیشتر آن در دوران ایوبیان در قرون وسطی ساخته شد
(https://de.wikipedia.org/wiki/Zitadelle_von_Aleppo)
بخش‌هایی از این میراث جهانی که بر فراز شهر قرار دارد، به طور کامل تخریب شده است
کافه معروفی که در داخل قلعه قرار داشت، به تلی از آوار تبدیل شده است. موزه داخل قلعه و قسمت‌هایی از دیوارهای آن نیز به شدت آسیب دیده‌اند. یکی از مناره‌ها با داربست به طور موقت نگه داشته شده تا از فروریختن آن جلوگیری شود

وضعیت نامناسب معبد باستانی
بقایای یک معبد عصر برنز
(https://www.gerda-henkel-stiftung.de/die-zitadelle-von-aleppo-und-der-tempel-des-wettergottes?page_id=75709)
که قدمت آن به هزاره سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد، به شدت آسیب دیده است. دیوارهای باستانی آن زیر توده‌های شن که در طول سال‌ها روی آن انباشته شده، مدفون شده‌اند. این شن‌ها در اثر باد چنان سخت و فشرده شده‌اند که نمی‌توان به راحتی آن‌ها را جابجا کرد.
به طور معمول، ورود افراد به این مکان ممنوع است، زیرا بسیار خطرناک است. اما تیم باستان‌شناسی کنجو مجوز ویژه‌ای برای ورود دریافت کرده‌اند و یک نیروی امنیتی از دولت موقت آن‌ها را همراهی می‌کند. در اطراف شهر، وضعیت مکان‌های حفاری حتی وخیم‌تر است. احتمال دارد که در این مناطق مهمات عمل‌نکرده، مین‌ها و بقایای جنگی پراکنده باشند. در حال حاضر، هرگونه کاوش‌های باستان‌شناسی ممنوع است. بنابراین، تیم کنجو در حال برنامه‌ریزی پروژه‌ای است که در آن از پهپادها برای اسکن و مستندسازی سایت‌های باستانی استفاده شود تا بتوان بقایای خطرناک جنگ را از بین برد.

درخواست حمایت از موزه‌های آلمان برای حفاظت از حلب
اما برای این کار نیاز به پول، آن هم مقدار زیادی پول است. به همین دلیل، یوسف کنجو با مقامات کلیدی از جمله مدیرکل اداره آثار باستانی سوریه (DGAM) در دمشق دیدار کرده است. این سازمان مسئول حفاظت از میراث فرهنگی کشور است و تصمیمات اصلی را اتخاذ می‌کند.  دولت موقت سوریه هنوز وزیری برای فرهنگ تعیین نکرده است. اما کنجو پس از این گفتگو احساس مثبتی داشت: „این دیدار بسیار مفید بود.“
اکنون تیم او باید فهرستی از کارهای مورد نیاز را تهیه کرده و به مدیرکل تحویل دهد. ایده‌های بسیاری برای جذب کمک مالی وجود دارد، مانند نمایشگاه‌های سیار آثار هنری سوریه در خارج از کشور که می‌توانند درآمدی برای مرمت سایت‌های تاریخی فراهم کنند. تلاش‌های بسیاری برای یافتن حامیان در حال انجام است. کنجو امیدوار است که بنیاد گرادا هنکل
Gerda-Henkel-Stiftung
که پیش‌تر از حفاری‌های باستانی در قلعه حلب حمایت کرده بود، این بار نیز کمک کند
همچنین، او فکر می‌کند که ایجاد یک انجمن و ایجاد همکاری بین موزه‌های آلمانی و موزه حلب می‌تواند راهکاری مؤثر باشد. اما هنوز راه درازی در پیش است و کارهای زیادی برای انجام دادن باقی مانده است

اطلاعات بیشتر
https://tuenews.de/ein-besuch-in-aleppo-voller-emotionen/
https://tuenews.de/erster-besuch-in-syrien-zwoelf-jahre-nach-der-flucht/

tun25032401

www.tuenews.de/fa